Obchody 233. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja
Szczecinecczanie, mieszkańcy powiatu szczecineckiego uczcili 233. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Uchwalona w 1791 roku Konstytucja 3 Maja, była owocem długich zmagań o niepodległość oraz dążenia do sprawiedliwości społecznej. To nie tylko dokument historyczny, to również ideał, który nadal powinien być naszym drogowskazem. Szczecinecczanie, mieszkańcy powiatu szczecineckiego, korzystając z zaproszenia starosty Krzysztofa Lisa i burmistrza Szczecinka Daniela Raka, spotkali się na uroczystych obchodach 233. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, które odbyły się na szczecineckim Placu Wolności. Wieńce i wiązanki spoczęły przy tablicy upamiętniającej wielką patriotyczną manifestację w obronie demokracji i przeciw obecności wojsk sowieckich w Polsce, która odbyła się w 1946 roku. Uroczystość poprzedziła msza św. odprawiona w Kościele pw. NMP.
Starosta skierował do uczestników okoliczne przemówienie:
Od wielu lat pomiędzy władzami samorządu powiatowego a władzami miasta Szczecinek obowiązywał niepisany podział dotyczący organizacji uroczystości związanych z uczczeniem ważnych dla naszej Ojczyzny wydarzeń historycznych. Za uroczystości narodowe - jak obchody Święta Konstytucji 3-go Maja czy 11 listopada odpowiada samorząd miejski, samorząd powiatowy zajmuje się organizacją uroczystości związanych z wybuchem i zakończeniem II wojny światowej. Ustalenia te były realizowane przez wszystkich burmistrzów miasta Szczecinek: Jerzego Hardie-Douglasa i Daniela Raka.
Zostałem poproszony, aby pod nieobecność Burmistrza Daniela Raka, w roli współorganizatora dzisiejszej uroczystości skierować do Państwa kilka okolicznościowych słów, co czynię z prawdziwą przyjemnością, bowiem Konstytucja 3-go Maja to przecież symbol naszej niepodległości, a dzisiejsze Święto to obecnie jedno z najważniejszych świąt państwowych Rzeczypospolitej Polskiej. Święto Narodowe, które obchodzimy w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3-go Maja jest jednym z tych dni w roku, który skłania nas wszystkich do refleksji nad znaczeniem takich słów jak: wolność, odpowiedzialność, przede wszystkim w kontekście Państwa i Narodu, ale również naszych małych Ojczyzn - Szczecinka, naszych gmin i powiatu szczecineckiego. Konstytucja 3-go Maja jest bowiem jednym z symboli naszej niepodległości oraz ważnym elementem pamięci i odpowiedzialności zbiorowej.
Przez dziesięciolecia prawo do kultywowania pamięci o jej uchwaleniu świadczyło o kondycji polskiej państwowości. Dokładnie 233 lata temu Sejm Czteroletni uchwalił ustawę, która gruntownie zreformowała Państwo. Na przekór tragicznemu położeniu, w jakim znajdowała się Rzeczypospolita u schyłku XVIII wieku, wiedziano, że ten zbiorowy wysiłek może doprowadzić do odrodzenia się państwa i dać impuls dla kolejnych pokoleń Polaków dążących do niepodległości. Ojcowie Konstytucji, którymi byli Hugo Kołłątaj, Stanisław August Poniatowski, Stanisław Małachowski, Ignacy Potocki, Stanisław Krasiński, Kazimierz Sapieha, Tadeusz Matuszewicz czy Julian Ursyn Niemcewicz czerpali z idei głoszonych przez myślicieli europejskiego oświecenia. Konstytucja w chwili jej uchwalenia była komentowana na całym świecie. Była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną, spisaną konstytucją. Została przetłumaczona na wiele języków, przedrukowały ją w całości brytyjskie gazety, komentowała prasa holenderska, chwalił Prezydent Stanów Zjednoczonych Tomas Jefferson.
Ustawa Rządowa, bo tak ją nazywano, zaczynała się od słów: W imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego... Pozwólcie Państwo, że przytoczę część tekstu z preambuły: Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą egzystencyją polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, które w nas namiętności sprawować mogą, dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą Konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy, dopóki by naród w czasie prawem przepisanym wyraźną wolą swoją nie uznał potrzeby odmienienia w niej jakiego artykułu. Do której to Konstytucji dalsze ustawy Sejmu teraźniejszego we wszystkim stosować się mają.
Tak o uchwalonej Konstytucji 3-go Maja pisał angielski „Times". W naszym przekonaniu każdy kraj ma prawo do własnego ustawodawstwa. Rewolucja w Polsce dokonała się przy niemal jednomyślnym poparciu narodu i wierzymy, że będzie on miał dużo siły, by ją obronić przed każdym despotą, który chciałby zaatakować jej zasady. Konstytucja 3-go Maja znosiła godzące w bezpieczeństwo państwa liberum veto i wolną elekcję. Miastom nadano nowe prawa, poszerzono krąg ludzi odpowiedzialnych za losy naszej Ojczyzny poprzez przyznanie stanowi mieszczańskiemu nowych praw i obowiązków. Pod opiekę „prawa i rządu krajowego" wzięto również ludność wiejską. Majowa konstytucja gruntownie zmieniła ustrój Rzeczypospolitej, dając podwaliny pod przemiany ustrojowe, które mogły ocalić polską państwowość i suwerenność. Na jej podstawie przyjęto monteskiuszowski podział władz na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Ograniczała prawa polityczne gołoty szlacheckiej. Ustawa zasadnicza zmieniała także ustrój w Rzeczypospolitej z monarchii parlamentarnej na monarchię konstytucyjną, wprowadzała również dziedziczność tronu -ustalono, że po śmierci. Stanisława Augusta Poniatowskiego, dziedzicznym królem Polski zostanie elektor saski Fryderyk August, wnuk Augusta III. Sukces reformatorów myślących kategoriami dobra wspólnego, przywracał wiarę w ocalenie, mądrość narodu, budził ducha patriotyzmu i narodowej dumy.
Niestety, po 14 miesiącach obowiązywania, Konstytucja została obalona przez konfederację targowicką i zbrojną interwencję Rosji. Nastąpił drugi, a dwa lata później trzeci rozbiór Polski. Rzeczpospolita zniknęła z map Europy i Świata. Konstytucja 3 Maja wciąż powinna być dla nas wzorem myślenia o odpowiedzialności za państwo i troski o dobro wspólne, zwłaszcza w tych trudnych i niepewnych czasach. Dlatego też niezależnie od politycznych podziałów i sporów, dzielących nas różnic, naszym obowiązkiem jest szukanie drogi do zrozumienia jak wielką wartością dla wszystkich pokoleń Polaków była i jest wolna i niepodległa Ojczyzna. Również dzisiaj, jak ważnym jest dla nas wolność i bezpieczeństwo Ojczyzny w rodzinie państw europejskich. Jak w zgodzie, współpracy, poszanowaniu wzajemnym, dla dobra społeczności lokalnej zadbać i dążyć do rozwoju naszych małych Ojczyzn. Jak mówią słowa Konstytucji 3 Maja, postępujmy tak, aby na „błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć".
Dziś chcemy oddać hołd wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego wiekopomnego aktu - myślicielom politycznym, posłom na Sejm Czteroletni, przedstawicielom ówczesnego obozu patriotycznego oraz pokoleniom Polaków, których niezłomna walka pozwoliła na przetrwanie lat niewoli i odzyskanie niepodległości. Chcemy też oddać hołd mieszkańcom Szczecinka, którzy w 1946 roku zaprotestowali i stali się symbolem sprzeciwu wobec władzy komunistycznej. Manifestacja zainspirowana przez Bronisława Kopacza, Juliana Chodoruka i Antoniego Lewińskiego symbolizowała pogrzebanie praw demokratycznych i swobód obywatelskich, jak się okazało, na długie lata.
Życzę Państwu, aby Święto 3 Maja przyniosło Wam radość z bycia Polakiem. Niech świadomość dzisiejszego, wyjątkowego święta, rozgrzeje Wasze serca, przyniesie pokój, radość i optymizm. Niech moc ideałów, które przyświecały twórcom Konstytucji 3 Maja, towarzyszy nam w dążeniu do lepszego jutra i budowy otwartego, tolerancyjnego społeczeństwa —również tu u nas, w Szczecinku i naszym powiecie.
Zaraz po zakończeniu swojego wystąpienia, starosta przekazał na ręce dyrektora szczecineckiego muzeum Ireneusza Markanicza naukowe wydanie Konstytucji, którą sam w 2002 roku otrzymał z rąk Ryszarda Jarzembowskiego, ówczesnego wicemarszałka Sejmu.
